THẰNG ĐEN

Quăng chiếc cặp táp lên bàn, tôi chạy thẳng vào nhà rót một ly nước mát uống ừng ực…khát quá…rồi tôi chạy thẳng ra nhà sau kiếm nó. Trong nhà, trước sau vắng lặng chẳng thấy bóng nó đâu, các em tôi còn đi học chưa về, chị và má tôi đang nấu nướng trong bếp. Mọi khi thấy tôi về đến là nó chạy đi rót nước cho tôi, rồi lăn xăn, tíu tít kể hết chuyện nầy đến chuyện khác ở nhà cho tôi nghe…nó đâu rồi nhỉ? Tôi chạy lên gác, cũng chẳng thấy nó, tôi ra sau nhà, tôi chạy ra con hẻm mà nó vẫn thường đứng xem bọn trẻ trong xóm tụ lại bắn bi, cũng chẳng thấy nó, tôi dáo dác nhìn trước, nhìn sau…rồi chạy vào bếp hỏi má tôi

– Nó đâu rồi má?

– Ai ?

– Thằng đen…

–À má nó đón rồi

–Dì Ba lên rồi hả má?

–Ừ, nhưng chỉ lên thăm nó một chút rồi về dưới…chắc là dì dẫn nó đi chơi đâu đó thôi…

Tôi thở phào, nhẹ nhỏm, chỉ sợ nó bỏ đi bởi vì nhớ má nó. Dì Ba, má nó, mướn nhà ở sát cạnh nhà tôi. Tuy chỉ là người hàng xóm nhưng má tôi thương dì như một người em ruột vậy…từ ngày dì về ở cái xóm Bà Hạt nầy, lũ trẻ trong xóm có thêm đề tài để đùa giỡn, trêu chọc…hàng ngày dì đi làm cho một nhà hàng ở đâu đó, còn thằng đen thì mới học lớp đệ thất, ngoài giờ đi học ở trường về, được mẹ dẫn theo, hoặc có khi gởi sang nhà tôi…Dì Ba ít khi cho nó chạy theo chơi với bọn trẻ trong xóm bỡi Dì không muốn nó bị trêu chọc…vậy mà nó vẫn bị bọn trẻ trêu chọc, trêu chọc thường xuyên một cách tội nghiệp…có lần, tôi chứng kiến nó bị một bọn trẻ con bao vây, đứa nắm tóc, đứa nắm tay, đứa kéo áo làm cho nó ngã lăn ra đất, vậy mà bọn trẻ cũng không tha, mỗi đứa một câu châm chọc:

–Ê…thằng tây đen…ba mầy đâu rồi?…

–Thằng Mỹ đen gớm ghiếc… mầy ở đâu đi lạc đến đây vậy?

–Ê, thằng chà và, mầy qua đây để học đá banh hả?

–Mầy dám đánh lộn tay đôi với tao không, thằng đen kia?

– Chấp…luôn cả má mầy nữa, dám hông…?

Nó chẳng nói chẳng rằng lăn xã vào thằng bé đó, hai đứa quần nhau tơi tả trong tiếng reo hò cổ vũ của bọn trẻ, khi mẹ nó và tôi chạy đến thì đứa nào đứa nấy mặt mũi cũng thâm tím, trầy xước, rướm máu, mẹ nó ôm con vừa khóc:

–Đi về, con…

–Sao mà đánh nhau dữ vậy, Tí ?

Tôi không gọi nó là thằng Đen như mọi người vẫn thường gọi, mà tôi thích gọi nó là thằng Tí một cách âu yếm như mẹ nó vẫn thường gọi nó như thế. Nó vừa gở tay mẹ ra vừa muốn xông vào đánh tiếp với thằng bé kia, vừa trả lời tôi:

–Tại nó gây sự với con trước, con đánh cho nó chừa cái tật hỗn hào với người lớn…

– Thôi con…nhịn nó một chút đi, cho nó ăn quen gặp người khác dữ hơn, người ta sẽ dạy nó…

–Không được, nó chọc con hoài, con cố nhịn nhưng nó cứ làm tới, lần nầy con phải cho nó biết tay

–Thôi, nghe lời mẹ đi cưng, để rồi chị mét má nó cho nó bị đòn…

–Em không cần mét, má nó bênh nó lắm… có mét cũng như không, em tự tay trừng trị nó cho nó bỏ cái tật chọc ghẹo người khác…

Nó gờm gờm nhìn lũ trẻ như thách đố. Thấy có người lớn, chúng bỏ chạy tản mác về nhà. Dì Ba chỉ biết phân trần với tôi:

–Cháu xem, chúng nó cứ chọc ghẹo thằng bé luôn…Dì đến khổ với chúng…

–Kệ chúng mà dì, chúng cũng là trẻ con thôi, lớn lên chúng sẽ hiểu…

Tôi cũng chỉ biết an ủi Dì như mẹ tôi mỗi lần Dì phiền muộn vì thằng Đen bị người khác trêu chọc, kỳ thị…và việc ấy cứ tái diễn luôn…Từ khi dì dọn nhà đến ở cái xóm nầy, hai mẹ con dì thường là đề tài cho các bà mẹ trong xóm ngồi lại thì thào nói chuyện với nhau. Họ xem hai mẹ con dì như một hiện tượng lạ của cái xóm nầy. Có những bà mẹ, tuy không phải là quí tộc nhưng cũng ra cái điều ta đây là loại người cao quí, không thích chơi với loại người vừa nghèo vừa điều tiếng như dì. Họ tụm năm, tụm ba mỗi khi xong việc cơm nước để nói chuyện người khác trong xóm, và dề tài của họ luôn là mẹ con dì, thằng đen thì luôn bị họ nhìn bằng cặp mắt khinh bỉ, họ cấm con mình không được chơi với nó dường như là sợ bị lây bệnh truyền nhiễm vậy. Có lẽ đó là nguyên do khiến cho thằng đen bị những đứa trẻ khác trong xóm kỳ thị và ghét bỏ…trẻ con thì biết gì, chỉ tại người lớn…đó là lời má tôi thường nói để an ủi dì mỗi khi dì sang nhà chơi và tỏ vẽ buồn tủi vì bị ghét bỏ, vì lở có một đứa con lai da đen…má tôi cũng không hỏi vì sao dì có nó, sợ động vào nỗi đau trong lòng dì, mặc nhiên má tôi coi đó là sự kiện bình thường của kiếp người. Ai mà chẳng một lần gặp hoạn nạn trong đời, vậy thì phải thương nhau không hết chứ soi mói nhau làm chi cho mình và người đều khổ?Dì thường khóc khi nghe má tôi nói thế. Má tôi cũng thường hay nói chuyện đời với dì, thường là những câu chuyện ngụ ý để an ủi dì…

Mấy hôm rày dì phải gởi thằng Đen sang nhà tôi.Mẹ dì ở dưới quê mất mà dì thì không muốn con bị họ hàng đàm tiếu nên dì không dẫn nó về. Nó cứ hỏi tôi tại sao mẹ không dẫn nó về đám tang bà ngoại? Tôi cũng chỉ biết giải thích với nó là tại vì em bận học, mẹ không muốn em phải nghỉ học mấy ngày vì bà ngoại mất. Nó thấy tôi hơi lúng túng nên cũng không dám hỏi thêm gì nữa, nhưng tôi nghĩ là nó có thể đoán ra vì sao mẹ không dẫn nó về.Nó có vẽ buồn rồi lẳng lặng đi ra ngoài sân thơ thẩn một mình bên mấy bụi hoa nguyệt quế của má tôi trồng …

Mấy hôm rày có những người lạ không biết ở đâu đến xóm để hỏi thăm về mẹ con thằng đen, má tôi phải tiếp họ vì bà con trong xóm cứ thấy hỏi thăm mẹ con nó là chỉ sang má tôi, làm như mẹ con dì là bà con ruột thịt của nhà tôi vậy. Mà quả có thế thật, má tôi xem dì chẳng khác gì người em gái ruột của mình, có món gì ngon cũng bảo tôi đem sang cho mẹ con dì. Thằng đen đau ốm, bệnh hoạn má tôi cũng trông nom, lo lắng không khác gì em ruột tôi, má tôi còn giữ dùm mỗi khi dì có việc hoặc về quê vài ngày… cho nên, nó cũng ra vào nhà tôi thường xuyên như nhà của mẹ nó vậy, các em tôi cũng không kỳ thị nó như những đứa trẻ khác trong xóm, chúng thương yêu, chơi thân với nhau như anh em một nhà. Đó là nhờ sự giáo dục của má tôi, bằng tình thương và lòng từ bi của một Phật tử thuần thành, má tôi thường dạy chúng tôi là trẻ con không được phân biệt đối xử với nhau vì như thế sẽ hình thành một quan niệm không tốt cho tới lớn, làm hao tổn từ tâm trong lòng mỗi người… chúng tôi không biết gì nhưng cũng ngoan ngoãn nghe lời má, riết rồi chúng tôi thấy việc thương người, giúp người như lời má dạy là bình thường, tự nhiên, là cần thiết như cơm ăn, áo mặc vậy…

Tôi lễ phép chào người đàn bà trông rất đẹp và sang trọng như một phu nhân của một chính khách nào đó. Bà ấy mỉm cười với tôi :

– Có má ở nhà không con ?

– Dạ, má con đi chợ chút xíu về liền… mời bà vào nhà uống nước đợi má con…

– Ừ, để bà tự nhiên, con bận làm gì thì cứ làm đi…

Tôi nhẹ nhàng đặt ly nước trà trên bàn cho bà khách rồi quay sang công việc của mình, với mớ rau cải tươi non chờ tôi lặt cho sạch sẽ để làm cơm trưa… Má tôi cũng vừa về đến, nhìn thấy bà khách, má tôi hơi ngạc nhiên, bỡi từ hồi nào tới giờ má tôi có người bạn nào đâu…suốt ngày “đầu tắt, mặt tối” với mớ nồi niêu soong chảo, với lũ con đủ mọi lứa tuổi còn nhỏ xíu “ ăn chưa no, lo chưa tới”, với mọi lo toan cơm, áo, gạo, tiền…thì còn rảnh rổi đâu để mà lui tới với bạn bè? Cho nên, má tôi nói họ cũng dần dần xa cách mình luôn, và cho đến giờ phút nầy, người bạn duy nhất còn lui tới với má tôi đó là má thằng đen. Nhìn bà khách tươi cười nhìn mình, má tôi hơi bở ngở:

– Chào bà…bà tìm tôi… có việc gì…?

Bà khách vồn vả nắm lấy tay má tôi:

–Em xin phép làm phiền bác một chút thôi ạ…

Gịong miền Bắc ngọt ngào, bà ấy kể lể đủ thứ, nào là gia đình chỉ có hai mẹ con, của ăn, của để không hết nhưng nay con bà muốn đi du học…nói chung, bà muốn má tôi nói với dì ba cho bà nhận thằng đen làm con nuôi hay con đẻ cũng được miễn là nó sẽ cùng đi với bà sang định cư ở nước ngoài, má tôi chỉ biết ậm ừ rồi hẹn ngày cho bà đến gặp dì ba và thằng đen, bỡi má tôi cũng chẳng biết tại sao bà ấy tử tế với mẹ con dì như vậy? Theo má tôi thì chắc là bà ấy ít con nên muốn nhận thêm con nuôi cho thằng bé có bầu có bạn cho vui…Dì ba tiếp bà ấy cũng bở ngở không kém má tôi vì đây là lần đầu dì được đối diện với một vấn đề khá phức tạp. Nếu như dì đồng ý, cuộc sống của hai mẹ con sẽ đổi khác ngay, con dì – thằng Đen – sẽ được đi nước ngoài với người mẹ nuôi giàu có ấy, tương lai nó sẽ được sáng sủa hơn…nhất là nó không phải bị sự kỳ thị, trêu chọc nhẫn tâm của chúng bạn ở cùng xóm nữa, dì Ba nghĩ đến điều đó nhiều nhất bỡi dì rất thương con, dì muốn cho thằng đen có cuộc sống bình thường như mọi đứa trẻ khác, bà khách hiểu được sự đắn đo của dì nên bà vui vẻ đứng lên :

– Dì ba cứ suy nghĩ cho kỹ đi nhé…bao giờ quyết định thì vui lòng gọi cho tôi, tôi sẽ chờ quyết định của dì…

– Chào bác… cám ơn bác…

Dì ba ấp úng nói lời cảm ơn mà vẫn tưởng như mình đang nằm mơ, sự việc thật quá bất ngờ ngoài trí tưởng tượng của dì. Chưa bao giờ dì dám mơ tưởng đến việc cho con đi học nước ngoài cả, bỡi cuộc sống khó khăn, nghèo túng thường xuyên khiến cho dì quên cả việc thằng đen không phải là đứa trẻ bình thường.Với dòng máu lai thể hiện qua màu da của nó đã luôn là đề tài cho mọi người đàm tiếu cuộc sống của dì. Gia đình không chấp nhận, bạn bè xa lánh, xóm giềng chẳng mấy ai lui tới…xem như dì bị cô lập trong cái thế giới của riêng hai mẹ con. Khi dì đến ở cái xóm nầy, ai cũng thắc mắc về đứa con không cha mang màu da đen của dì nhưng có cạy răng dì cũng không chịu nói. Dì im lặng dấu cái quá khứ đau buồn của mình, không hề tâm sự với ai, ngay cả với mẹ tôi là người dì thương yêu và tin tưởng không kém gì người thân trong gia đình…Bà khách ra về đã lâu mà tôi thấy dì hãy còn ngồi thừ người, bàng hoàng với những gì đã và đang buộc dì phải suy nghĩ cặn kẻ để quyết định cho mình một hướng đi mới…

Những ngày sau đó, tôi thấy dì buồn ghê lắm bỡi nếu quyết định thì ngay bây giờ dì phải xa con một thời gian không biết đến bao giờ mới gặp lại, dì cũng biết là bà khách sở dĩ đi tìm một đứa con da đen để nhận làm con, chỉ là vì chế độ ăn theo diện con lai để cả gia đình bà được đi nước ngoài mà thôi, một sự trao đổi có điều kiện, không biết trong thời gian vắng mặt dì, thằng đen có được họ đối xử tử tế không?Nó mới mười hai tuổi đầu đã biết gì về lòng người để mà ăn ở cho vừa lòng họ, rồi thì…bao nhiêu chuyện phức tạp khác nữa…nhưng nếu dì không đồng ý thì hai mẹ con cứ phải sống chui rúc trong cái xóm nhỏ hẹp nầy để mà tập tính nhẫn nhục cho đến hết một đời người ư ? Dì thì không sao nhưng thằng đen thì dì muốn cho nó có một cuộc sống khác tốt đẹp hơn, dù hoàn cảnh ra đời của nó chỉ làm cho dì tủi nhục mỗi khi nhớ lại những ngày còn làm công ở một khách sạn mà thôi…bây giờ có dịp để cho con mình có thể thay đổi cuộc sống tại sao dì không có can đảm dứt khoát một lần?Dì hỏi ý kiến má tôi:

–Chị thấy thế nào? Em có nên cho thằng đen làm con họ để nó được đi nước ngoài không?

Má tôi cũng đắn đo không kém:

–Ờ nếu nó đi được thì cũng hay…bây giờ người ta đang tìm mọi cách để được đi nước ngoài, mình có dịp may như thế cũng nên đi cho biết. Ông bà mình thường nói: đi cho biết đó biết đây, ở nhà với mẹ biết ngày nào khôn, dì đừng lo, rồi mai mốt nó lớn, học thành tài, nó sẽ trở về đón mẹ cho mà xem…

Dì rưng rưng nước mắt:

– Chỉ sợ những ngày không có em, không biết người ta đối xữ với nó có tốt không?

–Chắc cũng không đến nổi nào vì cũng nhờ nó mà gia đình họ được đi chính thức không phải vượt biên đầy nguy hiểm, nên tôi nghĩ họ phải biết điều với nó, vả lại nó cũng lớn rồi, nếu có gì nó sẽ gởi thư báo với dì, lúc đo mình sẽ tính tiếp…

Được sự đồng tình của má tôi dì can đảm nhận lời của bà khách. Khi thằng đen biết được quyết định của má nó, nó khóc quá chừng, nó không chịu đi nếu như không có má nó ở bên cạnh, dì dỗ thế nào nó cũng không chịu và dọa sẽ bỏ nhà đi bụi đời nếu như dì ép buộc nó phải ra đi nước ngoài với một gia đình lạ hoắc.Dì không biết làm cách nào khác hơn là đành nói thật với bà khách để từ chối lòng tốt của người ta…kể từ hôm đó tôi thấy thằng đen ngoan ngoãn lạ thường, chắc là nó sợ làm mẹ buồn lòng vì không nghe theo tính toán của mẹ, làm mất đi dịp may hiếm có trong đời để mẹ và nó có thể thay đổi cuộc sống tốt đẹp hơn hiện tại…

Rồi một hôm bà khách tốt bụng trở lại, lần nầy bà nhận cho cả hai mẹ con cùng đi nhưng dì đi với tư cách là mẹ của hai đứa con trai khác màu da, có nghĩa là dì phải nhận cậu bé con của bà khách là con trai của mình, sang bên ấy cậu bé có người thân ra đón là dì hoàn tất nhiệm vụ… lần nầy thì cả hai mẹ con dì cùng vui vì không phải xa nhau mà còn có thể thay đổi cuộc sống dễ chịu hơn…dì cám ơn bà khách đã đem đến dịp may cho mẹ con mình hết lời và tự hứa sẽ làm bất cứ điều gì nếu như bà khách yêu cầu. Ngày hai mẹ con dì lên đường, trong xóm không ai đưa tiễn, chỉ có má tôi là thức với dì suốt đêm đó để tâm sự, rồi hai mẹ con lặng lẽ ra đi không ai hay biết. Thỉnh thoảng lối xóm có hỏi thì má tôi chỉ nói là mẹ con dì đã về quê lập nghiệp…

Thoắt chốc mà đã hai mươi năm trôi qua, má tôi mất cũng đã gần mười năm, cuộc đời cứ lặng lẽ trôi như tự bao giờ vẫn thế, con người vẫn cứ được sinh ra, lớn lên, quay tròn theo cuộc sống, trong cuộc mưu sinh chìm nổi của cả một đời người rồi lặng chìm vào hư vô hay trở lại để tiếp tục trò chơi muôn thuở của kiếp người ? không ai biết, chỉ biết rằng cuộc sống cứ đi tới và con người thì vẫn phải tiếp tục sống để vươn lên, vươn lên mãi…như cỏ cây, dù có bị sinh ra nơi heo hút, nơi hang cùng, hố thẳm vẫn cứ cố gắng vươn thẳng lên để đón ánh mặt trời… Một hôm tôi lên chùa, hôm ấy chùa đông vui lạ thường bỡi vì có phái đoàn của một thiền sư từ nước ngoài về thăm quê, trong đoàn có rất nhiều sư và ni người nước ngoài về theo. Ai cũng thấy lạ nên kéo đến chùa rất đông để xem và nghe thuyết pháp…tôi cũng không dằn được lòng hiếu kỳ nên cũng cố gắng chen cho được vào tận trong chánh điện để được xem và nghe họ nói chuyện…có một nhà sư, người da đen, cứ khiến tôi chú ý mãi – trông ông ấy rất quen – tôi đột nhiên nhớ đến thằng đen, con của dì ba mà lòng cứ ngờ ngợ nhưng không dám và cũng không có dịp đến gần để hỏi cho ra lẽ…có thể nào chính là nó không ? cũng có thể, nhưng thời gian qua đã lâu biết nó có còn nhớ về cái xóm Bà Hạt nhỏ bé cùng với những người bạn thuở ấu thơ ? vả lại bây giờ trong hình thức là một nhà sư khả kính, thì ai mà dám nhìn nó là người bạn ngày xưa nữa cơ chứ. Tôi chợt giật mình khi thoáng thấy ở một góc khuất nào đó, có một bà lão với dáng dấp rất giống dì ba đang chăm chú lắng nghe thuyết pháp - đúng là dì ấy rồi - tôi không thể nào lầm lẩn được – dù đi đâu, ở đâu và thời gian có xa cách bao nhiêu năm đi nữa tôi cũng không bao giờ quên được mẹ con dì ấy… tôi cũng hơi ngạc nhiên không biết hoàn cảnh nào đã đưa đẩy mẹ con dì đến với Phật pháp nhưng tôi hiểu được trong cuộc đời nầy điều gì cũng có thể xãy ra một khi hội đủ nhân duyên…

VÂN HÀ (TTHA)